#48 Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu i aktywne zarządzanie stresem – rola doradztwa zawodowego

Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu DIALOG of Transformation ®

Praca to nie tylko aktywność intelektualna czy wysiłek fizyczny, wymagany przez społeczeństwo, czy sobie narzucony. Praca ma na celu zaspokojenie potrzeb swoich i innych. Słowo ”praca” w potocznym języku ma dwa znaczenia: jest to działanie w znaczeniu czynnościowym oraz jest wytworem, wynikiem działania w ujęciu podmiotowym.

Jak wiadomo, praca powinna być naczelną kategorią działania jednostki. ”Ekonomia traktuje pracę jako celową działalność, w trakcie której człowiek wydatkując swoją energię i posługując się narzędziami przekształca przedmioty pracy w produkty posiadające określone wartości użytkowe. Socjologia traktuje pracę jako formę przejawiania się społecznej aktywności człowieka.

Zgodnie z poglądem J. Szczepańskiego praca jest zawsze aktem wzajemnego oddziaływania jednostek i grup, jest podstawą wielu prostych i złożonych, pośrednich i bezpośrednich stosunków międzyludzkich. Daje ona początek różnym formom organizacji społecznej i stanowi ich treść”. Z kolei w ujęciu psychologicznym praca to wysiłek intelektualny/ psychiczny prowadzący do osiągnięcia założonego celu.

Praca, którą lubimy, do której chodzimy chętni, która pozwala nam się rozwijać, uczyć nowych zagadnień wzbogaca ludzką osobowość. Z kolei praca wykonywana z niechęcią, za niegodne pieniądze, zbyt ciężka, monotonna, bez możliwości rozwoju, może być źródłem niezadowolenia i głębokiej udręki. Problemy patologii w organizacji nie powstały w próżni. Są następstwem przemian, które są skutkiem globalizacji. Zmienia się nie tylko stosunek ludzi do pracy, ale przede wszystkim do siebie nawzajem.

”Pracę uznaje się za jedną z kluczowych form działalności dorosłego, określając ją jako działalność celową, skierowaną na przekształcanie dóbr przyrody i przystosowanie ich do zaspokojenia potrzeb jednostki”. Praca to ”aktywność ukierunkowana na osiąganie cenionych celów, wykraczających poza przyjemność płynącą z samej aktywności”. W sensie psychologicznym praca to ”system czynności wyróżnionych i ukierunkowanych na przekształcanie otoczenia, wykonywanych względnie stale, gdy jej wykonawca ma odpowiednie kwalifikacje formalne”. Inną definicję proponuje T. Tomaszewski, dla którego praca zawodowa, to ”działalność człowieka zorganizowana społecznie w taki sposób, aby prowadziła do wyników społecznie wartościowych i do podnoszenia jakości życia wykonujących ją jednostek”.

Przekonanie, iż praca to jedna z ważniejszych wartości w życiu większości ludzi jest dosyć powszechne. Jest to bezsporne i prawdziwe stwierdzenie. Praca daje możliwości wykorzystania zasobów, pobudza aktywność, skłania do podejmowania różnych działań, wysiłków jak również określa ekonomiczną i społeczną pozycję człowieka. Dla wielu osób praca to najwyższa kategoria w ich codziennym życiu i najwyższa wartość. Dla innych ludzi praca to źródło żalu, negatywnych skojarzeń, bólu, cierpienia, poniżenia, braku rozwoju, a nawet utraty zdrowia zarówno fizycznego jak i psychicznego. Świadomość istnienia takiej rozbieżności w postrzeganiu pracy pozwala bardziej wnikliwie skupić się na zagadnieniu, od którego należy rozpocząć rozważania na temat patologii w organizacji. Mowa o układzie ”człowiek- praca” oraz o dostrzeżeniu pełnionych funkcji w życiu człowieka. Należy również zdefiniować pojęcie ”praca”. Istnieje wiele stanowisk teoretycznych wskazujących psychologiczną wartość pracy oraz dynamikę rozwoju jej środowiska. W dobie globalizacji, gdzie otaczający świat zmienia się bardzo szybko, wymusza się na człowieku bezustanne ”śledzenie” nowinek oraz konieczność ”dotrzymania kroku” wszelkim przemianom na rynku pracy. Dosyć często powoduje to trudności adaptacyjne w organizacji. Problem radzenia sobie z przystosowaniem do zmian budzi potrzebę rozpoznawania czynników determinujących reakcje na radzenie sobie ze zmianą procesu pracy oraz jej warunków.

Problematyka patologii w organizacji, w zarządzaniu zasobami ludzkimi jaką jest stres, wypalenie zawodowe dlatego dziś przedstawimy Ci teoretyczne i praktyczne aspekty zarządzania stresem, bo kiedy znajdziesz się w sytuacji trudnej, łatwiej będzie Ci zapanować nad niechcianymi emocjami.

Teoretyczne aspekty zarządzania stresem i rola doradcy biznesu

Twórca pojęcia stresu – Hans Selye (Silej) – powiedział „Jak długo będziemy żyć, tak długo nie uda nam się uniknąć stresów. Możemy jednak nauczyć się, jak minimalizować ich szkodliwe skutki”. Selye (Silej) jako pierwszy postawił hipotezę, że szereg chorób somatycznych jest skutkiem niezdolności człowieka do radzenia sobie ze stresem. Zjawisko to nazwał mianem niewydolności tzw. syndromu ogólnej adaptacji i opisał je w pierwszej swojej książce na temat stresu w roku 1956 pt. The Stress of Life.

Pierwszym krokiem do świadomego zarządzania stresem jest diagnoza. Prowadząc biznes niektórzy z nas mogą „mieć na głowie” więcej, niż planowali. Czasem tak się po prostu dzieje, że możemy zatracić się w natłoku obowiązków, spraw do załatwienia. I to jest ok. To jest naprawdę ok. Nie dźwigniemy więcej niż możemy 🙂 Tylko kiedy powiedzieć stop? Jak wyczuć, że nasza granica wytrzymałości mocno się przesunęła? A no właśnie choćby teraz… Czytając mój wpis możesz pomyśleć: kurcze… czuję się jakby to było o mnie/ dla mnie… Jeśli tak myślisz, albo ta myśl przemknęła przez Twoją głowę, to zachęcam Cię do skorzystania z naszego testu, który jest kwestionariuszem przesiewowym badającym umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Link znajduje się na naszej stronie. Ważne jest następnie poznanie mechanizmów działania stresu, uświadomienie sobie, jakie są jego przyczyny, objawy i długotrwałe konsekwencje itp. Nikt za Ciebie tego nie zrobi… chcesz zmiany? Zacznij od siebie, zacznij już dziś i teraz 🙂 Good luck! A ja tym czasem przesyłam moc serdeczności ładując baterie!

Z tematyką stresu ściśle związane są zagadnienia dotyczące lęku i strachu. Strach może pojawić się jako konsekwencja nadmiernego stresu. Zdarzają się również sytuacje, kiedy nagłe napady lęku / ataki paniki / nadchodzące ataki paniki stają się stresorami. Mówię o tym z własnego doświadczenia. Pierwszy krok to edukacja. Wydedukuj się w tematyce zarządzania stresem, aby poznać go dogłębnie. Potem możemy spróbować nim skutecznie zarządzać mając już wiedzę i narzędzia, aby się nie zaprzyjaźniać z nadmiernym stresem, ale wiedzieć, jak się z nim obchodzić 👍

Stres jest naturalną, nieuniknioną częścią naszego życia. Dr Hans Selye (Silej) podkreśla, że stres jest normalną reakcją biologiczną każdego organizmu – normalnym fizjologicznym zjawiskiem związanym z procesami życia. Można się nawet pokusić o stwierdzenie, że brak reakcji stresowej oznacza śmierć organizmu.

Stres towarzyszy każdemu z nas. Jest naturalną reakcją na codzienne sytuacje życiowe Stresujący jest zarówno dzisiejszy webinar, rozmowa o pracę, poddanie się badaniom, wizyta w urzędzie, u lekarza, każda zmiana w życiu może nieść za sobą podwyższenie odczuwania poziomu stresu.

Umiejętne zarządzanie stresem to droga ku lepszej jakości naszego życia. To nie sam stres jest niebezpieczny dla człowieka, ale to, jak na niego reagujemy i czy jest on już dystresem czy jeszcze eustresem.

Bardzo często stres jest wywoływany poprzez niezdrowe myślenie. Ważne jest, jak interpretujemy określone sytuacje oraz jakie im nadajemy znaczenie. Jeżeli myślimy “Na pewno mi się nie uda”, wtedy istnieje znacznie mniejsza szansa na skuteczne działanie niż gdy postrzegamy nową sytuację jako taką, z którą można sobie poradzić. 

Dla skutecznego i efektywnego działania potrzebny jest pewien optymalny poziom stresu. Zbyt niski jego poziom powoduje spadek motywacji, apatię i znudzenie. Zbyt wysoki – napięcie, trudności z koncentracją, lęk i zamęt w głowie, fizyczne zmęczenie, zwolnienie refleksu.

W języku potocznym stres ma znaczenie zabarwione ujemnie i oznacza sytuację, w której stoimy przed koniecznością poradzenia sobie z trudnymi problemami, które budzą wiele przykrych emocji.

W rzeczywistości stres do pewnego poziomu nasilenia działa na naszą korzyść. Wtedy mówimy o eustresie.

Każdy człowiek ma swój indywidualny, optymalny poziom tolerancji stresu. Przekroczenie tej granicy powoduje, że stres staje się szkodliwy dla organizmu. Do tego momentu jednak, mobilizacja organizmu pod wpływem stresu może być pozytywną siłą motywującą, poprawiającą samopoczucie i subiektywną jakość życia.

Sytuacji stresu towarzyszy emocjonalne pobudzenie, którego siła zależy od indywidualnej interpretacji zdarzenia. Zazwyczaj z nadmiernym stresem wiążą się trudne emocje, takie jak: strach, lęk, napięcie, smutek, żal, złość. Ale w sytuacjach przyjemnych, np. wyjazdu na wymarzone wakacje, doświadczamy podniecenia, nadziei, zainteresowania, radości, ekscytacji. Te emocje wyzwalają w nas energię, potrzebną do szybkiego reagowania i najefektywniejszego działania. Lubimy je!

Jakie są zatem rodzaje stresu?

Trzy typy reakcji na stres:

✅ Eustres (stres pozytywny) – to stan fizycznego i psychicznego dobrego samopoczucia, w jakim umysł i ciało osiągają maksimum swoich możliwości. Eustres to stres mobilizujący i konstruktywny. Związany jest z jasnością umysłu i szczytem formy fizycznej. Terminem tym określamy też pozytywne efekty stresu, kiedy czujemy się zmobilizowani i zmotywowani, kiedy jest nam miło, dobrze

✅ Dystres (stres negatywny) – to stan nadmiernego obciążenia, kiedy napięcie długotrwale nie zostaje skutecznie rozładowane, a poziom stresu jest zbyt wysoki, utrudniając nam funkcjonowanie. Przedłużający się dystres jest szkodliwy dla zdrowego funkcjonowania. Zachwiany zostaje balans i harmonia pomiędzy naszym umysłem i ciałem. Przestajemy reagować prawidłowo, pojawiają się zaburzenia w naszym zachowaniu i odczuwaniu. To może prowadzić do pojawienia się chorób psychosomatycznych, a nawet do raka. Dystres jest też wynikiem nadmiaru stresorów, czyli trudnych spraw życiowych i zdarzeń. Wiąże się np. z nadmiernymi wymaganiami i obowiązkami, ze stratą, przez życiem w napięcie.

✅ Neustres to bodziec dla danej osoby neutralny w działaniu, chociaż dla innych bywa on odczuwany różnie.

Istotny jest poziom stresu, w którym działamy: jeśli nie jesteśmy wystarczająco zmotywowani, nasza wydajność może być poniżej optymalnej, szczególnie jeśli cierpimy na nudę lub brak motywacji. Jeśli stres, który odczuwamy jest nadmierny, – również nie jesteśmy maksymalnie efektywni. To my sami jesteśmy odpowiedzialni za to, jak zarządzamy własnym stresem – często jest on wynikiem naszych myśli, na które mamy przecież wpływ. Warto obserwować i monitorować swój poziom stresu i dostosowywać go – zwiększać, gdy potrzeba większej stymulacji, lub zmniejszać, gdy czujemy się zbyt spięci.

Aktywne kierowanie poziomem stresu pozwoli nam podnieść swoją efektywność i produktywność. Podejście do optymalizowania stresu zależy od rodzaju doświadczanego stresu. Strategie do uporania się z krótkoterminowym stresem skupiają się na zarządzaniu adrenaliną, aby zapewnić maksymalną wydajność.

✅ Długoterminowy stres, zmęczenie i wysoki poziom adrenaliny przez długi okres czasu może zmniejszyć wydajność. Optymalizacja długoterminowego stresu koncentruje się na zarządzaniu stresem, zdrowiem i energią. Techniki zdrowego myślenia, techniki obniżania poziomu stresu i odpowiednim jego zarządzaniem stosowane przynajmniej raz dziennie pozwolą nam zachować zdrowie i witalność życiową.

Mówi się także o psychologicznych i fizjologicznych reakcjach na stres.

Reakcje fizjologiczne:

• wzrost aktywności systemu nerwowego
• zwiększony poziom adrenaliny (lub nor-adrenaliny) we krwi, zwiększony poziom kortyzolu i częsty jego wyrzut. 

Reakcje psychologiczne:

• lęk
•  stany depresyjne smutek
• Irytacja
• rozczarowanie życiem i sobą
•  depresja

Obok nich pojawiają się jeszcze również:

• Zmiany w zachowaniu:

• Objadanie się, a co za tym idzie: wzrost wagi

• Nadużywanie alkoholu, leków, środków odurzających

• Zaburzenia snu

• Płaczliwość

• Nerwowość

• Skłonność do wybuchów agresji

• Obgryzanie paznokci

• Palenie papierosów i tak dalej…

Pojawiają się zmiany w myśleniu:

• problemy z utrzymaniem uwagi i koncentracji o zapominanie

• niezdrowe myślenie, tworzenie czarnych scenariuszy i tak dalej

Długotrwały stres powstaje pod wpływem nasilonego stresora czy stresorów lub gdy działają one w długim czasie. Może prowadzić do rozregulowania organizmu.

Początkowo człowiek wykonuje czynności dużo wolniej. Potem pojawiają się problemy z

przekazywaniem i odbiorem informacji, aż w końcu następuje dezorganizacja życia i utrata

kontroli nad sytuacją. Długotrwały stres (dystres), stres chroniczny, nadmierny stres może

wywołać negatywne skutki zdrowotne, takie jak:

• choroby serca
• choroba niedokrwienna
• chowania kompulsywne
• zachowania obsesyjne
• zachowania kompulsywno – obsesyjne
• zaburzenie rytmu serca
• nadciśnienie tętnicze
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
• wysoki poziom cholesterolu we krwi
• zawał
•  bezsenność
• obniżenie odporności
• depresja
• ataki paniki
• rak
• i inne 

Techniki redukcji stresu:

Praca nad sobą, nad własnymi przekonaniami, nauki technik zdrowego myślenia, korzystanie na stałe a technik redukcji stresu i zarządzanie stresem poprawia zdrowie. Nie chodzi o to, aby myśleć pozytywnie, ale aby reagować na to, co nas spotyka, zdrowo. Zdrowe myślenie nie ma nic wspólnego z pozytywnym. Zdrowe myślenie ma na celu, nauczyć nas, jak zarządzać swoimi zasobami w każdej sytuacji, niezależnie od tego, czy wywołuje w nas miłe i przyjemne emocje, czy raczej odwrotnie.

Dlatego dziś jeszcze raz zapraszam Was do wykonania mojego ulubionego ćwiczenia. Może komuś się przyda ❤️

Sprzątanie podwórka – DIALOG Transformacji ® – aktywne zarządzanie stresem

PAMIĘTAJ!

Przy radzeniu sobie ze stresem najlepszym lekarstwem jest profilaktyka 

i systematyczna praca nad obniżeniem poziomu stresu.

Zapraszam Cię do kontaktu jeśli chciałabyś otrzymać od nas karty do samodzielnej pracy. Napisz do nas na office@edusmart-tc.net

Serdecznie pozdrawiam,

Aleksandra Marcinkowska